Właściciele firm transportowych mają do czynienia w bardzo dużą liczbą czynników wpływających na wyniki finansowe ich przedsiębiorstw. Od kosztów paliwa, poprzez wynagrodzenie kierowców czy kwestie związane z rentownością pojazdów, aż do ewentualnych inwestycji w narzędzia telematyczne czy TMS – to tylko niektóre z przykładów. Pamiętając o tym, że każdy aspekt działalności powinien być dokładnie przemyślany, podczas obliczania kosztów operacyjnych należy uwzględnić również opłaty drogowe.
W dzisiejszym artykule przyjrzymy się temu zagadnieniu i omówimy jak obliczać opłaty drogowe oraz jakie strategie wykorzystywane są przez przedsiębiorstwa transportowe w celu optymalizacji tych kosztów. Zapraszamy!
Czym są opłaty drogowe?
Opłaty drogowe to należności, które należy uiszczać w związku z korzystaniem z infrastruktury drogowej. W największym stopniu opłatami objęte są pojazdy ciężarowe powyżej 3,5 tony dopuszczalnej masy całkowitej oraz autobusy. Opłaty drogowe w Polsce dotyczą nie tylko odcinków autostrad, ale także fragmentów dróg krajowych i ekspresowych oraz mostów i tuneli.
Jednym z głównych celów pobierania opłat jest finansowanie i utrzymywanie infrastruktury drogowej – budowy, remontów i modernizacji dróg. W niektórych regionach opłaty drogowe mogą również służyć do kontrolowania zatłoczenia na najbardziej obciążonych trasach. Istotny jest także aspekt ekologiczny – koszty opłat drogowych są różnicowane w zależności od konkretnej klasy emisji spalin pojazdu.
Jakie są rodzaje opłat drogowych?
Opłaty drogowe w Polsce możemy rozróżnić w zależności od sposobu ich pobierania oraz masy pojazdu:
- klasyfikacja ze względu na masę pojazdu: od 1 lipca 2023 roku pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej poniżej 3,5 tony są zwolnione z opłat drogowych. Wyjątek stanowią wybrane odcinki dróg A1, A2 oraz A4, na których wciąż obowiązują opłaty.
- klasyfikacja ze względu na sposób poboru: elektroniczny system poboru opłat – e-TOLL: system dotyczy autobusów oraz pojazdów ciężarowych powyżej 3,5 tony i pozwala na elektroniczne naliczanie i pobieranie opłat za korzystanie z sieci płatnych dróg, którymi zarządza Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. System e-TOLL wykorzystuje urządzenia lokalizacyjne umieszczone w pojazdach, które automatycznie naliczają opłaty.
Jak obliczać koszty opłat drogowych?
Warto inwestować w nowoczesne rozwiązania, które ułatwią obliczenia i przyczynią się do oszczędności. Kalkulację opłat drogowych można przeprowadzić między innymi za pomocą narzędzi TMS, które są wyposażone w mapy dedykowane dla transportu ciężkiego. Taka funkcjonalność pozwala na wyznaczenie trasy, a następnie analizę kosztów z uwzględnieniem czynników, które mają wpływ na ostateczną wysokość opłat (np. emisja spalin, masa pojazdu). Koszty opłat drogowych można prognozować również za pomocą aplikacji oraz dostępnych online kalkulatorów, które na podstawie wprowadzonych danych określają wysokość opłat za autostrady czy drogi ekspresowe.
Jakie są metody płatności opłat drogowych?
Sposób rozliczenia zależy od operatora oraz konkretnego odcinka trasy, a opłaty drogowe w Polsce uiszcza się za pomocą biletów elektronicznych, na bramkach, gotówką, kartą kredytową, kartą paliwową, a także za pomocą dedykowanych urządzeń, takich jak np. GBox OBU. Tego typu urządzenia pozwalają na automatyczne rozliczanie należności w systemie e-TOLL. Przypominamy, że system ten jest obowiązkowy dla pojazdów ciężarowych i autobusów. W systemie e-TOLL dostępne są różne metody płatności, które zależą od rodzaju konta użytkownika: konto przedpłacone umożliwia dokonywanie płatności za pomocą karty płatniczej i flotowej, a także przelewów oraz płatności online (również poprzez BLIK) oraz gotówki. Drugim rodzajem konta jest konto z odroczonym terminem płatności, które umożliwia rozliczanie opłat w późniejszym terminie. Dostępne są dwie opcje: karta flotowa lub przelew bankowy.
Wspomniany wcześniej bilet elektroniczny obowiązuje na autostradach A2 oraz A4. Można nabyć go online (w tym również za pomocą aplikacji), a także w sprzedaży stacjonarnej. Należy pamiętać, że na wybranych odcinkach tych autostrad opłaty obowiązują również dla pojazdów lekkich, czyli poniżej 3,5 tony dopuszczalnej masy całkowitej.
Jak zoptymalizować koszty opłat drogowych?
Optymalizacja kosztów opłat drogowych jest jednym z elementów zwiększania opłacalności operacji transportowych. Istnieje kilka kroków, które warto podjąć, aby zwiększyć kontrolę nad tym aspektem:
- wykorzystanie systemów TMS: dużą pomocą dla spedytora jest kalkulacja kosztów w oparciu o mapy dedykowane dla transportu ciężkiego. Mapy uwzględniają takie czynniki, jak wielkość pojazdu, liczba osi czy norma emisji spalin i wskazują, jaki będzie całkowity koszt przejazdu, a także jak wyglądają koszty w odniesieniu do konkretnych krajów. Mapy ułatwiają również ustalenie alternatywnej trasy, tak aby omijać płatne odcinki dróg.
- przekazanie zaplanowanej trasy do kierowcy: systemy, takie jak GBox Assist pozwalają na śledzenie pojazdów i przekazanie zaplanowanej trasy w formie korytarza. Kierowca otrzymuje zlecenie i obiera wyznaczoną przez spedytora trasę, co pomaga utrzymać się w zakładanych kosztach przejazdu. W przypadku, gdy kierowca zboczy z trasy, nawigacja spróbuje skierować go z powrotem w wyznaczony korytarz, a dyspozytor otrzyma odpowiedni alert. Dane dotyczące różnicy między planem a realizacją trasy mogą być używane do analizy i poprawy jakości pracy kierowców.
- wybór odpowiedniego operatora kart paliwowych: jeżeli operator obsługuje wszystkie kraje, w których firma realizuje zlecenia transportowe, przewoźnik zyskuje większą kontrolę nad opłatami – otrzymuje tylko jedno rozliczenie i fakturę. Dla porównania, jeżeli część opłat pozostaje po stronie kierowcy (na przykład kupowanie winiet czy opłaty drogowe), zwiększa się wówczas nakład pracy potrzebny do wykonania rozliczeń oraz ryzyko wystąpienia błędów. Dodatkowo, korzystając z wielu usług lub produktów tego samego operatora, istnieje możliwość uzyskania atrakcyjnych rabatów.
- modernizacja floty pojazdów: warto rozważyć wymianę starszych pojazdów, które nie spełniają najnowszych norm emisji spalin na modele zgodne z normami Euro 6. Normy te mają wyraźny wpływ na wysokość opłat drogowych w Polsce i w całej Unii Europejskiej, dlatego modernizacja floty może przyczynić się do realnego obniżenia kosztów.
- Dbałość o stan pojazdu: nielegalne modyfikacje pojazdów, takie jak manipulacje układami oczyszczania spalin, oprogramowaniem silnika czy instalacją AdBlue, mogą prowadzić do wykrycia naruszeń przez służby kontrolne. To z kolei skutkuje mandatami oraz naliczeniem wyższych opłat za drogi, nawet jeśli pojazd teoretycznie spełnia wymagane normy emisji spalin. Taka sytuacja ma miejsce na przykład w Niemczech – pojazd wyposażony w silnik zgodny z normami EURO 6, w którym zostanie wykryty manipulator AdBlue, będzie potraktowany przez służby jako samochód niespełniający tych norm, co wiąże się z wysokimi karami, konfiskatą urządzenia manipulującego oraz naliczeniem wstecz opłat drogowych.
Optymalizacja kosztów opłat drogowych to wieloaspektowy proces, który wymaga zaangażowania i dostępu do odpowiednich narzędzi. Jednak podejmując te kroki, firmy transportowe zwiększają swoją konkurencyjność na rynku oraz efektywniej zarządzają swoimi kosztami.
