W celu zachowania właściwego poziomu bezpieczeństwa na drogach kierowcy zawodowi muszą spełnić szereg formalności i wymogów. Jednym z nich jest przejście przez okresowe badania psychologiczne, w czasie których weryfikowana jest ich sprawność psychofizyczna.
Na czym polegają psychotesty dla kierowców? Kto oraz co ile musi odnawiać badania i otrzymywać stosowne orzeczenie? Jakich pytań należy spodziewać się podczas psychotestów? Wszystkie odpowiedzi znajdziesz poniżej – zapraszamy do lektury!
Czym są psychotesty dla kierowców?
Badania psychotechniczne to rodzaj testu, który pozwala określić, czy procesy poznawcze kierowcy oraz jego poziom sprawności psychosomatycznej są prawidłowe. Psychotesty dla kierowcy umożliwiają sprawdzenie, czy jest on w stanie wykonywać swoje obowiązki zawodowe, nie stwarzając przy tym zagrożenia dla bezpieczeństwa w transporcie drogowym.
Procedury i zasady związane z przeprowadzaniem badań psychologicznych są szczegółowo opisane w ustawie z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym – między innymi w artykule 39k:
- „Kierowca wykonujący przewóz drogowy podlega badaniom psychologicznym przeprowadzanym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy”.
W ustawie znajdziemy również przepisy mówiące o obowiązkach, które w związku z tym zagadnieniem leżą po stronie przedsiębiorcy, a także informacje o ewentualnych karach w razie wystąpienia nieprawidłowości w tym zakresie.
Dla kogo przeznaczone są psychotesty dla kierowców?
Do wykonania psychotestów zobowiązani są przede wszystkim kierowcy zawodowi, a zatem miedzy innymi:
- kierowcy busów oraz pojazdów ciężarowych,
- kierowcy samochodów uprzywilejowanych (na przykład radiowozy, ambulanse, pojazdy straży pożarnej i Sił Zbrojnych),
- kierowcy taksówek,
- kurierzy,
- dostawcy,
- egzaminatorzy.
To najczęstsze, ale nie jedyne przypadki, kiedy konieczne jest wykonanie takich badań. Kiedy należy wykonać psychotesty dla kierowców kat. B?
Zobowiązane są do tego osoby, które przekroczyły limit 24 punktów karnych, prowadziły pojazd pod wpływem substancji psychoaktywnych lub spowodowały wypadek drogowy, w wyniku którego inny uczestnik ruchu poniósł śmierć lub doznał uszczerbku na zdrowiu trwającego powyżej 7 dni. Badania psychologiczne dla kierowców pojazdów zakwalifikowanych do kat. B powinni przejść również pracownicy korzystający z auta służbowego.
Jak wyglądają psychotesty dla kierowców w praktyce?
Standardowo psychotesty dla kierowców możemy podzielić na trzy etapy:
- wywiad – pytania na temat podstawowych danych oraz zdrowia osoby badanej, celu wizyty, dotychczasowej historii i doświadczenia w prowadzeniu pojazdów, cech charakteru, sposobów reagowania na określone sytuacje,
- badanie funkcji psychomotorycznych za pomocą specjalnej aparatury – ocena refleksu, szybkości reakcji, koordynacji (wzrokowo-słuchowej oraz ruchowej), reakcji na olśnienie, percepcji odległości,
- część testowa – weryfikacja funkcji poznawczych (sprawność intelektualna, spostrzegawczość) oraz cech osobowości. W formularzu znajdują się pytania, które pozwalają ocenić osobowość kierowcy oraz jego umiejętność skupienia uwagi.
Standardowe badanie obejmuje zatem wywiad oraz testy pisemne i aparaturowe, a także podsumowanie wyników. W zależności od powodu badania, skierowanie na psychotesty dla kierowców wystawia pracodawca, lekarz lub Prezydent Miasta/Starosta.
Jak zdać psychotesty?
Ponieważ badanie dotyczy cech psychofizycznych, a nie określonego zakresu wiedzy, nie istnieje konkretny sposób, aby się do niego przygotować. Na testy warto przyjść w jak najlepszej formie fizycznej, a jakiekolwiek wątpliwości konsultować na bieżąco z psychologiem.
Kiedy należy wykonać psychotesty?
Przywołany już wcześniej artykuł 39 ustawy o transporcie drogowym mówi również o tym, jak często należy przeprowadzać psychotesty dla kierowców. W przypadku standardowych okoliczności, niezwiązanych z wypadkami na drodze, przekroczeniem limitu punktów karnych lub prowadzeniem pojazdu pod wpływem alkoholu bądź innych środków psychoaktywnych, badania należy przeprowadzać:
- co 5 lat – do czasu ukończenia przez kierowcę 60 roku życia,
- co 2,5 roku – wszyscy kierowcy powyżej 60 lat.
Ile trwają psychotesty dla kierowców?
Dokładny czas i przebieg jest zróżnicowany w zależności od rodzaju testu, wyposażenia pracowni, czy wreszcie indywidualnego tempa pracy osoby badanej. Zazwyczaj pełen zestaw testów, uwzględniając badanie w ciemni, trwa od kilkudziesięciu minut do 1,5 godziny.
Cena psychotestów dla kierowców
Cena badania jest ustalona odgórnie i wynosi 150 złotych. Jak wynika z obowiązujących przepisów Kodeksu pracy oraz ustawy o transporcie drogowym, psychotesty przeprowadzane są na koszt pracodawcy. Warto w tym miejscu przypomnieć, że pracodawca jest również zobowiązany do przechowywania kopii orzeczeń lekarskich i psychologicznych.
