W ostatni dzień maja, w oficjalnym dzienniku Unii Europejskiej, opublikowana została dyrektywa (UE) 2024/846 zmieniająca kategoryzacje naruszeń zawartą w dyrektywie 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. Nowe przepisy mają zostać wdrożone przez państwa członkowskie do 14.02.2025 roku.
Co się zmieniło i co to oznacza dla przewoźników?
Zmianie uległy tabele klasyfikujące naruszenia wg ich wagi:
- NN = najpoważniejsze naruszenia
- BPN = bardzo poważne naruszenia
- PN = poważne naruszenia
- NMW = naruszenie mniejszej wagi
Pierwsza tabela dotyczy naruszeń czasu jazdy i odpoczynku, druga natomiast naruszeń związanych z użytkowaniem tachografu.Nowe tabele naruszeń można znaleźć bezpośrednio w dyrektywie: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32024L0846
W przypadku naruszeń czasu jazdy i odpoczynku wyróżniającą się zmianą jest dodanie do klasyfikacji naruszeń z pakietu mobilności, w szczególności za regularny tygodniowy okres odpoczynku wykorzystywany w pojeździe (BPN), brak pokrycia kosztów zakwaterowania poza pojazdem (PN) czy brak organizacji powrotów kierowców (BPN).
W przypadku naruszeń tachografów warto zwrócić uwagę na dodanie do tabeli naruszenia za brak wpisów kraju przekroczenia granic, które są klasyfikowane jako poważne naruszenia. Co ciekawe w obecnym polskim tachografie takie przewinienie jest traktowane jako BPN. Uwzględniona została także kwestia okazania zapisów podczas kontroli drogowej z ostatnich 56 dni (po 31.12.2024 r.).
Do tej pory tabela w dyrektywie nie była zaktualizowana, co powodowało pewien dualizm, gdyż w rozporządzeniu (UE) 2016/403 również znajduje się tabela, która zawierała inną klasyfikację poszczególnych naruszeń. Należy jednak zauważyć, że ta z rozporządzenia wykorzystywana była w innym celu – do obliczania częstotliwości występowania poważnych naruszeń, które są wykorzystywane np. w postępowaniach dotyczących dobrej reputacji przewoźnika. Dzięki wprowadzonej zmianie w dyrektywie, różnice w stopniowaniu naruszeń nie powinny występować.
Do czego użyta zostanie nowa klasyfikacja naruszeń?
Kraje członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące nakładania kar w przypadku naruszeń na podstawie zaktualizowanej tabeli. Oznacza to, że w najbliższym czasie państwa członkowskie będą aktualizować taryfikatory kar za naruszenia związane z czasem jazdy, odpoczynku oraz użytkowaniem tachografów. Kary te powinny być skuteczne i proporcjonalne do wagi naruszeń, jak wskazano w załączniku III do dyrektywy 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ( 7 ), a także odstraszające oraz niedyskryminujące.
Rating naruszeń dla firm transportowych
Nowa kategoryzacja naruszeń będzie także wykorzystywana do obliczania punktacji w tzw. ratingu przedsiębiorstwa. Jest to unijny wzór do obliczenia współczynnika ryzyka występowania naruszeń w obszarze czasu prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców, w tym stosowania tachografów.
Każdy poziom naruszenia posiada swoją liczbę punktów:
- NMW (naruszenia mniejszej wagi) = 1,
- PN (poważne naruszenia) = 10,
- BPN (bardzo poważne naruszenia np. brak wpisu manualnego) = 30,
- NN (najpoważniejsze naruszenia, np. jazda na obcej karcie) = 90.
A wyciągnięta średnia z naruszeń stwierdzonych podczas kontroli drogowych i przedsiębiorstwie w ostatnich dwóch latach klasyfikuje firmy w odpowiednich przedziałach:
- szary (przewoźnicy, u których nie przeprowadzono kontroli);
- zielony (0–100 punktów: przewoźnicy niskiego ryzyka);
- pomarańczowy (101–200 punktów: przewoźnicy średniego ryzyka);
- czerwony (201 punktów lub więcej: przewoźnicy wysokiego ryzyka)
Do tego ratingu dostęp mają uzyskać inspektorzy w całej UE za pomocą systemu ERRU. W przypadku korzystania przez przewoźnika wyłącznie z najnowszych tachografów G2V2 punktację obniża się o 10%.
W Polsce system oceny ryzyka podmiotów wykonujących przewóz drogowy oparty na wspomnianym wzorze już działa, a informacja o podmiotach, u których zostanie on określony na wysokim poziomie ma być udostępniana wojewódzkim Inspektorom Transportu Drogowego, Komendantowi Głównemu Policji, Komendantowi Głównemu Straży Granicznej, Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej i Głównemu Inspektorowi Pracy. Co ważne, podmioty z tej listy mają być typowane do kontroli w pierwszej kolejności.
