Koszt paliwa to jeden z najważniejszych czynników obciążających budżety firm transportowych. Ceny oleju napędowego na stacjach benzynowych ponownie przekraczają 8 zł, a ceny hurtowe wzrastają o kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt groszy z dnia na dzień. Stawka jest bardzo wysoka – oszczędności na paliwie w firmie transportowej mogą wynosić nawet kilkaset tysięcy złotych w skali roku. Jak obliczyć spalanie paliwa? Jakie działania i procedury wdrożyć w firmie, aby zwiększyć oszczędności w tym zakresie?
Spalanie paliwa w aucie – podstawowe informacje
Eksperci nie pozostawiają złudzeń – wysokie ceny na stacjach benzynowych pozostaną z nami na dłużej. Paliwo stanowi nawet 30% miesięcznych wydatków ponoszonych przez firmy transportowe, warto więc poznać wszystkie najważniejsze informacje na ten temat. Bardzo istotny wpływ na spalanie ma wielkość pojazdu i rodzaj silnika – wśród samochodów ciężarowych wciąż zdecydowanie najpopularniejszy jest Diesel.
Jak samodzielnie obliczyć spalanie paliwa?
Jak obliczyć spalanie paliwa na 100 km? To proste! Zatankuj pojazd do pełna i przed wyjechaniem w dalszą drogę, spisz stan licznika. Następnie przejedź określony odcinek – np. 50 kilometrów. Po pokonaniu tego dystansu powinieneś po raz kolejny zatankować do pełna. W ten sposób dowiesz się, ile pali Twój samochód – ilość ponownie zatankowanego paliwa podziel przez liczbę przejechanych kilometrów, a później, aby uzyskać wynik spalania w przeliczeniu na 100 kilometrów, otrzymaną wartość pomnóż przez 100.
Pamiętaj jednak, że uzyskany wynik to jedynie informacja orientacyjna, gdyż wpływ na spalanie ma wiele różnych czynników – w dalszej części artykułu dowiesz się więcej na ten temat.
Jak obliczane jest spalanie paliwa w komputerze pokładowym?
To, co kierowca widzi na ekranie komputera pokładowego wynika bezpośrednio z danych zebranych poprzez szynę CAN, a konkretnie z ilości paliwa, które przepłynęło przez wtryskiwacze oraz z danych o przejechanym dystansie. Na tej podstawie komputer zna ilość spalonego paliwa i dzieli tę wartość przez pokonaną odległość. W efekcie kierowca widzi średnią spalania z przejechanego odcinka oraz może sprawdzić spalanie chwilowe w czasie rzeczywistym. Oczywiście na ten wynik wpływa wiele innych parametrów badanych przez komputer pojazdu. Jest to między innymi:
- nacisk na pedał gazu,
- obroty silnika,
- temperatura powietrza,
- ciśnienie doładowania,
- dawka paliwa.
Ponadto komputer na podstawie powyższych informacji prognozuje pozostały zasięg przy aktualnym poziomie paliwa.
Co wpływa na spalanie paliwa w samochodzie?
Aby uzyskać maksymalną kontrolę nad tym ważnym elementem firmowych wydatków, niezbędna jest nie tylko wiedza, jak obliczyć spalanie paliwa w aucie, ale także świadomość na temat tego, jakie czynniki wpływają na poziom spalania.
Jednym z takich czynników jest stan techniczny pojazdu. Najczęstsze usterki, które przyczyniają się do zwiększonego zużycia paliwa, to między innymi:
- uszkodzenie sondy lambda,
- niesprawny termostat,
- niedrożny filtr powietrza,
- niskie ciśnienie powietrza w oponach,
- źle ustawiona geometria zawieszenia,
- uszkodzone wtryskiwacze lub czujniki silnika,
- uszkodzony czujnik MAP sensor,
- awaria skrzyni biegów,
- zbyt długo niewymieniane filtry powietrza, świece zapłonowe i olej silnikowy.
- zbyt niskie ciśnienie w oponach.
Duże znaczenie, jeśli chodzi o wpływ na poziom spalania, ma również masa i obciążenie pojazdu, jakość paliwa, typ silnika, a także warunki drogowe i rodzaj terenu, po którym porusza się samochód ciężarowy.
Istotny wpływ na spalanie ma także sam kierowca. Styl jazdy może przyczynić się do dużych oszczędności w tym zakresie lub wręcz przeciwnie – generować wysokie koszty. Zużycie paliwa zwiększają takie nawyki, jak gwałtowne przyspieszanie i hamowanie czy „rwana” jazda (duże wahania prędkości na małym dystansie). Aby ograniczyć spalanie, kierowcy powinni poruszać się w sposób płynny, stosując technikę hamowania silnikiem.
Jak zmniejszyć spalanie paliwa w samochodzie?
Aby kontrolować wydatki na paliwo, warto korzystać z cyfryzacji transportu – telematycznych modułów ecodrivingu i rozliczania paliwa w systemach TMS. Systemy telematyczne opierają się na danych (przekazywanych w czasie rzeczywistym) z szyny CAN pojazdów. Dzięki podpięciu do magistrali CAN możemy między innymi sprawdzać aktualne obroty silnika, ilość paliwa, prędkość, masę pojazdu wraz z naczepą czy poziom nacisku na pedał gazu.
Wszystkie te informacje są odpowiednio obrabiane w systemie telematycznym i w czytelny sposób prezentowane dla spedytorów, osób rozliczających i kontrolujących. Mogą oni dzięki temu wiedzieć znacznie więcej, niż sam kierowca, który jest ograniczony funkcjami udostępnianymi przez pojazd.
Dodatkowo od ponad roku widać wyraźny wzrost zainteresowania urządzeniami dodatkowymi, takimi jak np. sonda paliwowa – przewoźnicy chcą mieć jak najdokładniejsze informacje dotyczące poziomu paliwa, tak aby efektywnie planować tankowania czy weryfikować ewentualne kradzieże. System telematyczny po montażu sond wymaga odpowiedniej kalibracji – użytkownik pojazdu przesyła dane o konkretnych tankowaniach w celu minimalizacji błędu pomiarowego.
Wspomniane dane z szyny CAN i algorytmów służą do oceny kierowcy i jego stylu jazdy. Co jest brane pod uwagę przy ocenie kierowcy? Na przykład średnia spalania, procent użycia tempomatu, czy waga przewożonego towaru. Efekty tych przeliczeń możemy łatwo sprawdzić w tabeli przedstawiającej ranking kierowców, gdzie wyraźnie widać konkretne wyniki.
Sam ranking wprowadza elementy grywalizacji – regularnie informując kierowców o wynikach, możemy motywować ich do poprawy, co wymiernie przełoży się na oszczędności.
Czym należy kierować się przy wyborze telematyki? Warto zwrócić uwagę na dostępny zakres funkcjonalności – system powinien pozwalać nie tylko na podstawowy monitoring pojazdu, ale także na pełne i efektywne zarządzanie flotą. Takim systemem jest właśnie GBox Assist 3.0. Stworzyliśmy go z myślą o przewoźnikach, którzy chcą:
- ograniczyć koszty i zwiększać zysk,
- uzyskać pełną kontrolę nad flotą,
- skutecznie automatyzować procesy logistyczno-spedycyjne,
- integrować się z systemami klasy TMS.
GBox Assist to nie tylko oszczędność pieniędzy, ale i czasu – za pomocą jednego narzędzia zyskujesz aktualną wiedzę o realizowanych zleceniach, a także przewidujesz i analizujesz czas pracy kierowców.
Jak GBox sprawdza się w kwestii kontroli paliwa i poprawy ekonomiki jazdy? Pomiary paliwa wykonywane przez system są przesyłane w formie czytelnych tabel i wykresów bezpośrednio do firmy. Analizy stylu jazdy poszczególnych kierowców mogą być przedstawione przy uwzględnieniu dowolnych przedziałów czasowych lub tras, co pozwala na dodatkową weryfikację poniesionych kosztów.
Kontrola zużycia paliwa w GBox to między innymi:
- podgląd stanu paliwa w trasie,
- monitoring tankowań i upustów,
- informacje o średnim spalaniu,
- analiza ekonomiki użytkowanych pojazdów,
Informacje, takie jak średnie spalanie, liczba przejechanych kilometrów, liczba postojów na włączonym silniku, czas postoju na zapłonie i średni nacisk na pedał gazu, pozwalają w obiektywny sposób ocenić styl jazdy każdego kierowcy.
Tyle o telematyce – czym natomiast są systemy klasy TMS? Stanowią one centrum rozliczania kosztów – dzięki nim możemy zaimportować dane dotyczące paliwa zarówno z kart flotowych czy zbiornika na bazie, jak i z systemów telematycznych. Zdecydowanie ułatwia to pracę i sam proces weryfikacji danych, ponieważ firmy korzystają z wielu dostawców kart, używając ich w zależności od warunków zakupu paliwa w danym kraju.
Podstawą do rozliczeń jest analiza spalania z „tankowań”, czyli najczęściej „od pełnego do pełnego”, co pozwala na porównanie z wynikami uzyskanymi z magistrali CAN przez system telematyczny. Najczęściej odnosimy je wtedy do konkretnych, ustalonych wcześniej norm spalania – tutaj modele są różne – ogólne normy dla całej floty, lub na przykład bardziej szczegółowe tzw. „normy na pusto” i doliczanie konkretnych wartości za każdą przewiezioną tonę na dystansie 100 kilometrów.
Norma na pusto może wynosić na przykład 20 l/100 km, a przewożony ładunek 10 ton. Do normy doliczamy wówczas 10ton*0,3 l/100 km, co daje oczekiwany wynik w postaci 23 l/100 km. Następnie zestawiamy wynik kierowcy – 24,5 l/100 km, co na trasie o długości 1000 km przekłada się na 15 litrów nadmiaru względem ustalonej normy. Oczywiście normowanie pojazdów należy przeprowadzać na podstawie długookresowych obserwacji własnej floty i wyników kierowców.
Jak wybrać system TMS dla firmy transportowej?
Jednym z najczęściej wybieranych systemów TMS w Polsce jest TMS Nawigator oraz Easy TMS. Swoją popularność zawdzięczają nie tylko ogromnemu, ponad 30-letniemu doświadczeniu twórców, ale także bardzo wysokiej elastyczności – z narzędzi z powodzeniem korzystają zarówno duże firmy transportowe, jak i przewoźnicy dysponujący małą flotą. Analizy przedwdrożeniowe pozwalają maksymalnie dopasować moduły programu do indywidualnych potrzeb każdego przedsiębiorstwa.
TMS Nawigator dostarcza szczegółowych danych na temat rentowności pojazdów, zleceń i pracowników, pozwalając w ten sposób na zwiększenie kontroli nad procesami w firmie, a w konsekwencji – na zwiększenie przychodów.
Jest to idealne rozwiązanie dla przewoźników, którzy chcą zadbać o poprawienie stylu jazdy kierowców – system umożliwia stworzenie specjalnego rejestruwraz z systemem oceniania oraz obsługą premiowo-płacową.
*Eco-driving a spalanie paliwa
Eco-driving rozumiemy po prostu jako ekonomiczny i ekologiczny styl jazdy, ukierunkowany na ograniczanie nadmiernego zużycia paliwa. W ten sposób nazywane są również wspomniane wcześniej moduły w narzędziach telematycznych, między innymi w GBox Assist, za pomocą którego zidentyfikujesz takie zachowania kierowców, jak:
- jazda bez stosowania tempomatu,
- postoje na włączonym silniku,
- jazda na wysokich obrotach,
- przekroczenia limitów prędkości.
Moduł eco-drivingu pozwala wejść w szczegółowe wyniki kierowców – kiedy ocena nie jest zadowalająca, możemy sprawdzić konkretne parametry. Najczęściej spotykane błędy to zbyt małe użycie tempomatu oraz zbyt szybka i agresywna jazda. W wielu firmach analiza wskazuje na problem zbędnych postojów na włączonym silniku – różnice pomiędzy poszczególnymi kierowcami w ciągu miesiąca mogą wynosić aż do kilkudziesięciu godzin – nawet wówczas, gdy wykonywali podobne prace na takich samych pojazdach. Każda godzina zbędnego postoju to zmarnowane paliwo, a jednocześnie jest to jeden z elementów, który można najłatwiej poprawić.
Kluczem do sukcesu, czyli minimalizowania wydatków na paliwo, jest korzystanie z nowoczesnych narzędzi, dbanie o sprawność floty i regularna praca z kierowcami. Ważne jest, aby w całej firmie budować świadomość na temat paliwa i eco-drivingu. Kierowcy powinni regularnie otrzymywać rzetelne opinie na temat swojego stylu jazdy, a przewoźnicy muszą obserwować, czy wyniki ulegają poprawie. Jeśli problem nie znika, warto skorzystać ze szkoleń organizowanych na przykład przez producentów pojazdów – szczególnie jeśli wymieniamy flotę na nowszą, gdzie pojawiają się różnego rodzaju nowinki technologiczne, których kierowcy mogą nie znać.
Warto również podkreślić, jak ważna jest jazda z użyciem tempomatu, który w nowoczesnych ciężarówkach opiera się na topografii terenu oraz radarach odległościowych i w sposób optymalnie określony przez producenta sam decyduje, kiedy dodać gazu, a kiedy odpuścić wjeżdżając na wzniesienie – tak, aby pojazd za pomocą sił fizyki oszczędzał paliwo na zjeździe. Ciężarówki coraz częściej „myślą” za kierowców i warto im na to pozwolić. Dane możemy w prosty sposób sprawdzić w module eco-drivingu systemu telematycznego, takiego jak GBox Assist.
Aby kontrolować koszty tankowania w firmowej flocie, nie wystarczy tylko wiedza, jak obliczyć spalanie paliwa na trasie. Przewoźnicy powinni mieć również dostęp do obiektywnych informacji o stylu jazdy i nawykach swoich pracowników. Często przyczyna zwiększonego zużycia paliwa może być prozaiczna i łatwa do wyeliminowania – kierowcy stojący kilkadziesiąt godzin na włączonym silniku? Wielokrotnie okazywało się, że chłodzili swoje kabiny podczas letnich upałów – rozwiązaniem był montaż klimatyzacji postojowych. Podwójne tankowania na zestawieniach z kart paliwowych? Bardzo proste do zidentyfikowania podczas rozliczania kart drogowych w systemie TMS. Ubytki paliwa podczas realizacji zlecenia transportowego? Montaż sond pozwala wyłapać miejsca, w których kierowcy upuszczają paliwo. Nowoczesne ciężarówki generujące nadmiernie wysokie spalanie? Częsta sytuacja, kiedy kierowcy nie używają tempomatów w odpowiednim trybie i jeżdżą „na nodze” – po wysłaniu pracowników na szkolenia wyniki poprawiają się nawet o 3-4 litry na 100 km w przeliczeniu na jedno auto.
Systemy telematyczne i TMS dostarczają obiektywnych i klarownych danych, po stronie przewoźników pozostaje więc wyłącznie kwestia skutecznego korzystania z tych informacji.
*Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020.
Projekt realizowany w ramach konkursu Narodowego Centrum Badan i Rozwoju: Szybka Ścieżka.
